MUSZLE W POLSKIEJ LITERATURZE POPULARNO-NAUKOWEJ. | Concha

Książka jest przedmiotem o szczególnej mocy.
Przenosi nas w świat niedoścignionych marzeń. Odrywamy się dzięki niej od rzeczywistości – czasem tak skutecznie, że zapominając o mijającym czasie – spędzamy z nią całą noc.
Pochłaniamy ją jednym tchem, aby znów do niej wrócić…
Uważam, że nic nie zastąpi cennej lektury konchologicznej w formie klasycznej książki…nawet Internet.
Dlatego też – zapraszam do małej biblioteczki, w której zgromadziłem posiadane, polskojęzyczne pozycje „o muszlach”.

AUTOR : S. Peter Dance.
TYTUŁ : „MUSZLE” ( seria – „Kolekcjoner”).
TYTUŁ ORYGINAŁU : „Eyewitness Handbooks : Shells”.
WYDAWNICTWO : „Wiedza i Życie’, Warszawa 1994.
PRZEKŁAD : Wojciech Staręga.

Moim zdaniem to najlepsza pozycja konchistyczna w języku polskim na naszym rynku.
„Muszle” to bogato ilustrowany przewodnik po muszlach 500 gatunków mięczaków z całego świata.
Książka o formacie 14,5×20,5 cm zawierająca 256 stron podzielona jest na dwie części. Pierwsza to bardzo skrótowa prezentacja tajników kolekcjonerstwa z kluczem do oznaczania muszli oraz przejrzystą mapką dzielnic zoogeograficznych. Część druga to fotograficzna dokumentacja najciekawszych gatunków poszczególnych rodzin mięczaków. Zdjęcia są bardzo wyraźne i szczegółowe, zaopatrzone w odnośniki zwracające uwagę na charakterystyczne cechy budowy muszli. W opisach znajdujemy wiele interesujących faktów i ciekawostek odnośnie omawianych okazów.
Książkę zamyka „słowniczek” przybliżający definicje podstawowych elementów muszli.

AUTOR : Rafał Wąsowski
TYTUŁ : „PRZEWODNIK – MUSZLE”.
WYDAWNICTWO : MULTICO, Warszawa 2000.

Rafał Wąsowski (1965 – 2001) był doktorem weterynarii.
Pracował w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie na Wydziale Biologicznym, jako konsultant z zakresu konchologii.
Uczestnik wypraw nurkowych na rafy Morza Czerwonego i Karaiby.
W swej kolekcji posiadał ponad 10 000 okazów muszli.
„Przewodnik – Muszle” to piękna i dopracowana w każdym szczególe książka. Format 13,5×20 cm czyni z niej podręczną lekturę dla kolekcjonera amatora zaczynającego przygodę z muszlami.
W części ogólnej znajdujemy informacje o anatomii i fizjologii mięczaków, prezentację poszczególnych gromad oraz przegląd systematyczny gatunków.
Część szczegółową książki stanowią : bardzo estetyczne zdjęcia muszli autorstwa Aleksandra Penkowskiego, ogólna ich charakterystyka i wygląd, opis trybu życia samego zwierzęcia oraz informacje na temat zasięgu i liczebności. Dominuje pełne, łacińskie nazewnictwo okazów, któremu towarzyszą umowne nazwy polskie.
W książce prawie nie opisano gatunków rzadkich i przez to bardzo drogich. Autor skoncentrował się na okazach dostępnych dla każdego zbieracza…może dlatego, iż jak sam napisał : „(…) przewodnik ten jest zarysem olbrzymiego tematu, gdyż jego całkowite wyczerpanie na łamach jednego opracowania wydaje się być niemożliwe…”.

AUTORZY : Krzysztof i Wojciech Dworczykowie
TYTUŁ : „NAJPIĘKNIEJSZE MUSZLE ŚWIATA”.
WYDAWNICTWO : Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „ADAM”, Warszawa 2001.

Album „Najpiękniejsze muszle świata” zawiera 175 stron o formacie 21×29,5 cm oraz ponad 200 zdjęć o dużych walorach artystycznych.
Przedstawione okazy należą do prawie wszystkich gromad mięczaków i są reprezentacją większości dzielnic zoogeograficznych.
W książce ukazano także związki, jakie zachodzą między człowiekiem a światem zwierząt.
Nazewnictwo okazów skłania się w stronę terminologii polskojęzycznej. Wymiary muszli nie powinny peszyć młodych adeptów konchistyki, gdyż zamierzeniem Autorów było chyba – (to moje subiektywne odczucie) – podanie maksymalnych wymiarów dla poszczególnych gatunków, zaczerpniętych z publikacji „World Size Records (Standard Catalog of Schells)”, której autorami są – R. J. L. Wagner i R. T. Abbott.
Warto wiedzieć, że pozycja „Najpiękniejsze muszle świata” jest drugą książką autorstwa panów Dworczyków poświęconą muszlom.
Wcześniej ukazały się „KLEJNOTY MORZA”, wydane przez Agencję Wydawniczą „Egros” w Warszawie, w 1997 roku.

AUTOR : Alex Arthur.
TYTUŁ : „MUSZLE” (seria – „Patrzę, Podziwiam, Poznaję”).
TYTUŁ ORYGINAŁU : „Eyewitness Guides : SHELL”.
WYDAWNICTWO : Arkady, Warszawa 1991.
PRZEKŁAD : Wiesław Studencki.

Typowa książka przyrodniczo-popularyzatorska adresowana do starszych dzieci i młodzieży, której celem jest zwrócenie uwagi wrażliwych młodych czytelników na zadziwiający świat muszli.
Może to być także ciekawa, uzupełniająca lektura dla doświadczonych zbieraczy, tym bardziej, że na ponad 60 stronach pełno jest efektownych zdjęć i rycin.
Muszle morskie to nie jedyny temat. Przeczytamy też o skamieniałościach paleokonchologicznych, krabach, żółwiach, koralach, ślimakach lądowych i morskiej archeologii.

AUTORZY : Beata Pokryszko, Katarzyna Bulman.
TYTUŁ : „MIĘCZAKI Z MUSZLĄ I BEZ MUSZLI”.
WYDAWNICTWO : Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1994.

Kolejna pozycja, której celem jest opowiadanie o przyrodzie i odsłanianie jej tajemnic, a mięczaki występują w roli głównej.
Poszczególne rozdziały zazębiają się tematycznie, tworząc historię na wzór przyrodniczych seriali telewizyjnych. Próżno jednak tutaj szukać ścisłych informacji kolekcjonerskich, choć urzeka szata graficzna tej lektury. Książka wydana w formacie 22×28,5 cm, zawiera 48 stron.

AUTOR : Andrzej Samek.
TUTUŁ : „MUSZLE MORSKIE”.
WYDAWNICTWO : Muzeum Przyrodnicze Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Kraków 1992.

Książka, od której zaczynała swoją edukację konchologiczną chyba większość polskich kolekcjonerów.
Wydana skromnie w formacie 20×24,5 cm, zawiera 124 strony.
W przeważającej części jest zbiorem wiadomości z zakresu budowy, anatomii i fizjologii mięczaków, ogólnego podziału systematycznego, rozmieszczenia dzielnic zoogeograficznych oraz trybu życia tych zwierząt. Znajdujemy także ogólne dane o poszczególnych rodzinach, a także szczegółowe opisy wybranych gatunków.
Bardzo dopracowany jest słowniczek określeń stosowanych w konchologii oraz dział informacji praktycznych dotyczących tworzenia, przechowywania i klasyfikowania zbioru.
W części końcowej książki zamieszczono zdjęcia kilkudziesięciu muszli opisanych wcześniej przez autora.

AUTORZY : Aleksander Herczek, Jacek Gorczyca.
TYTUŁ : „LĄDOWE ŚLIMAKI POLSKI”.
WYDAWNICTWO : KUBAJAK, Krzeszowice 2000.

Autorzy : profesor Uniwersytetu Śląskiego dr hab. Aleksander Herczek i dr Jacek Gorczyca są pracownikami Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego.
Oddali do rąk czytelników kolorowy przewodnik przedstawiający : ogólną charakterystykę mięczaków i podział systematyczny ślimaków. Nadto – zdjęcia, schematy, opisy ślimaków, ich różnorodność i możliwości spotkania w naturalnym środowisku.
Wreszcie – rolę ślimaków w przyrodzie oraz ich naturalnych wrogów. Zdaniem autorów – „Książka ta może być przydatna w procesie dydaktycznym i pomóc nauczycielom w realizowaniu niektórych treści programowych”. Adresowana jest natomiast nie tylko do ludzi interesujących się mallakologią, lecz również szerokich kręgów przyrodników-amatorów. Myślę, że okaże się przydatna także polskim kolekcjonerom muszli wrażliwym na piękno rodzimej mallakofauny.

AUTOR : Andrzej Samek.
TYTUŁ : „ZBIORY KONCHOLOGICZNE CENTRALNEGO MUZEUM MORSKIEGO”.
WYDAWNICTWO : OSSOLINEUM, Wrocław 1977.

Mamy tutaj do czynienia z prezentacją zbioru muszli Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku (rok 1977) z uwzględnieniem kolekcjonerskiego daru Edwarda Michno.
Ofiarodawca, Polak zamieszkujący stale na Florydzie pasjonował się od wielu lat fauną morską i w czasie swych podwodnych wypraw w rejon Zatoki Kalifornijskiej zgromadził wiele, niejednokrotnie cennych okazów muszli. Edward Michno postanowił udostępnić bogaty zbiór konchologiczny Centralnemu Muzeum Morskiemu (1971 – 1972) oraz Morskiemu Instytutowi Rybackiemu w Gdyni.
Opracowanie prof. Andrzeja Samka zawiera charakterystyki ważniejszych rodzin, dwóch gromad mięczaków : ślimaków i małży z wyszczególnieniem okazów z omawianego zbioru.

AUTOR : Andrzej Samek.
TYTUŁ : „ATLAS MUSZLI ŚLIMAKÓW MORSKICH”.
WYDAWNICTWO : „Mantis” Olsztyn, 2004.

Trudno wyobrazić sobie biblioteczkę konchisty bez tej urzekającej książki nestora polskiej konchologii – p. Prof. Andrzeja Samka.
Lektura, której koncepcja powstała prawie przed dwudziestoma laty wydaje się być dopracowana pod każdym względem.
Część teoretyczna zawiera podstawowe informacje z zakresu : występowania i podziału systematycznego mięczaków, budowy ich ciała i muszli, trybu życia oraz rozmieszczenia z uwzględnieniem dzielnic zoogeograficznych. Znajdujemy także wiadomości o historii kolekcjonerstwa oraz zasadach gromadzenia okazów w zbiorze.
Część szczegółowa to dokładna charakterystyka prawie 500 muszli mięczaków morskich, ze szczególnym uwzględnieniem – ślimaków.
Nadzwyczajnym walorem atlasu jest 118 barwnych tablic z portretami muszli wykonanych z natury techniką gwaszu przez samego Autora.
Zyskały one ogromne uznanie na wystawach w Krakowie, Zakopanem i za granicą.
Książka zawiera 340 stron, a wydano ją w formacie 17 x 24 cm, w twardej oprawie.

AUTORZY : Rafał Wąsowski, Aleksander Penkowski.
TYTUŁ : „ŚLIMAKI I MAŁŻE POLSKI”.
WYDAWNICTWO : Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2003.

Książka bardzo cenna na polskim rynku wydawniczym z dwóch powodów: przede wszystkim jest swoistym literackim epitafium zmarłego przedwcześnie – Rafała Wąsowkiego, adiunkta w Katedrze Chirurgii i Rentgenologii UMW w Olsztynie, kolekcjonera muszli morskich z całego świata. Po drugie zaś jest wspaniałym podręcznym przewodnikiem dla miłośników rodzimej malakofauny, wyruszających na podmokłe łąki, stawy lub rzeki w poszukiwaniu „naszych” mięczaków. W lekturze zostało opisanych 100 ciekawszych krajowych mięczaków oskorupionych (liczbę gatunków tych zwierząt w polskiej faunie określa się na blisko 200).
Książka wydana w formacie 13×19,5 cm, zawierająca 127 stron. Niezaprzeczalną zaletą tej lektury są bardzo dobre technicznie zdjęcia muszli i żywych mięczaków, ukazujące najdrobniejsze szczegóły ich budowy, prezentowanych nadto w różnych projekcjach. Perfekcyjne zdjęcia zawdzięczamy p. Aleksandrowi Penkowskiemu, zajmującemu się zawodowo fotografią specjalną mającą zastosowanie w biologii, makrofotografii i rentgenofotografii.

AUTORZY : Krzysztof i Wojciech Dworczykowie
TYTUŁ : „KLEJNOTY MORZA” (seria „Hobby”).
WYDAWNICTWO : Agencja Wydawnicza „Egros”, Warszawa 1996.

Jedna z podstawowych, polskojęzycznych pozycji traktujących o szeroko pojętej tematyce konchologicznej.
Swoiste „opowiadanie” o konchach przez pryzmat związków człowieka i muszli z umiejętnie wkomponowanym składnikiem wiedzy o morfologii oraz fizjologii mięczaków.
Wartościowym uzupełnieniem jest interesująco nakreślona historia tworzenia światowych, cennych zbiorów konchyliów morskich oraz zasady obowiązujące w tej specjalności kolekcjonerstwa naturalistycznego w dobie obecnej. Co ciekawe, lektura ciągle aktualna i na pewno „wciągająca” nowych adeptów konchistyki.
Książka w formacie „zeszytowym” , zawierająca 130 stron – głównie treści, z kilkunastoma zdjęciami muszli z kolekcji Autorów.

AUTOR : Andrzej Wiktor.
TYTUŁ : „Ślimaki lądowe Polski”.
WYDAWNICTWO : ”Mantis”, Olsztyn 2004.

Prezentowana książka to pierwsze od prawie 50 lat całkowicie oryginalne opracowanie tego typu. Zawiera aktualny stan wiedzy o lądowej malakofaunie Polski. Omawia wszystkie wykryte w naszym kraju gatunki współczesne i subfosylne, czyli 189 gatunków mięczaków.
Każdemu z nich poświęcono oryginalną rycinę lub fotografię, a ponadto mapkę zasięgu geograficznego. Całość uzupełnia ważniejsze piśmiennictwo i odpowiednie skorowidze.
Warto pamiętać, iż Autor to jeden z najznamienitszych malakologów polskich – specjalista w zakresie ślimaków nagich. Zajmując się tą grupą od 50 lat opisał blisko 50 nowych dla nauki gatunków oraz zgromadził największą na świecie (!) kolekcję ślimaków nagich.
Książkę wydana w formacie 24×17 cm, 302 strony, 9 tablic barwnych.

AUTOR : Andrzej Samek.
TYTUŁ : „ŚWIAT MUSZLI”.
WYDAWNICTWO : Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1976.

„Odkąd znaiomość historyi naturalney dozwala kłaść pewność na miejscu domniemań plonnych i śmiesznych, CONCHYLIOLOGIA, to jest wiadomość konch, stała się nauką przyiemną dla wszystkich wieków”.
Tak oto, fragmentem z „Naturaliste du seconde age” – Jeana Baptiste Poljou, rozpoczyna swoją książkę nestor polskiej konchologii – Pan Profesor Andrzej Samek.
Mimo, iż wiekowa – lektura ta skupia uwagę coraz to nowych pokoleń miłośników muszli, czyniąc i dla nich konchologię – „nauką przyjemną”. Poza tym rozbudza poszanowanie do słowa pisanego, przesyconego prawdziwą wiedzą (!) i pasją kolekcjonerską…Warto zdobyć tę książkę!