Każdy, kto odwiedził Torre del Greco, miasto nad Zatoką Neapolitańską, miał szansę, by zobaczyć, jak powstają typowe dla tej części Włoch jubilerskie wyroby rękodzielnicze. Chodzi o rzeźbione w muszlach – kamee, czyli szlachetne lub półszlachetne kamienie oraz muszle zdobione wypukłym reliefem. Do ich wykonania najlepiej nadają się agaty, onyksy, sardonyksy i niektóre konchy, a to dlatego, że ich warstwowy układ barw pozwala uzyskać efektowne kontrasty. Technika wyrobu kamei przypomina poniekąd płaskorzeźbienie, tyle że w miniaturze.
Duża liczba kamei wykonanych w kamieniu, które przetrwały z czasów perskich i grecko-rzymskich, świadczy o popularności tych ozdób w epoce starożytnej. Wyroby z muszli pojawiły się znacznie później. W XIV i XV wieku kamee z masy perłowej wytwarzano we Francji, w Niemczech i Flandrii. Muszle (jako tworzywo) były najbardziej cenione na okazałych i wytwornych dworach francuskich. Z ówczesnych wypraw odkrywczych przywożono do Europy rzadkie i egzotyczne surowce – szylkret, siekacze narwali, nefryty, bursztyny i osobliwe muszle. Rozbudziło to zainteresowanie przyrodników i zainspirowało zdolnych rzemieślników, jubilerów i grawerów. Prawdopodobnie w XVI wieku stwierdzono, że do rzeźbienia kamei świetnie nadają się konchy mięczaków z rodzaju – przyłbic (Cassidae) oraz z rodziny – porcelanek (Cypraeidae), którym szczególnie dedykuje te galerię.
W okresie neoklasycyzmu odżyły tradycje sztuki antycznej, toteż w XVIII wieku kamee z muszli znów cieszyły się popularnością, mimo że niektórzy traktowali je tylko jako tanie imitacje ze względu na niższą wartość konch w porównaniu z kamieniami szlachetnymi. Później liczba ośrodków zajmujących się wyrobem kamei zaczęła maleć. Do naszych czasów rzemiosło to przetrwało w dwóch miastach – niemieckim Idar-Oberstein, które specjalizuje się w maszynowej obróbce agatów, i we włoskim Torre del Greco, gdzie kamee wciąż są rzeźbione ręcznie w muszlach. Wspomniane dwa ośrodki wiodą prym w tworzeniu prawdziwych miniaturowych arcydzieł. Należy jednak pamiętać, że na całym świecie, w małych manufakturach lub zakładach pamiątkarskich powstają grawerowane w muszlach pamiątki, będące wspomnieniem bliskich sercu chwil.
Po prawej: typowa porcelanka Cypraea tigris z naturalnie zachowaną warstwą szkliwa. Po lewej: muszla po obróbce i wygrawerowaniu napisu.
 |
 |
Tak prezentują się porcelanki po jednolicie usuniętej wierzchniej warstwie muszli. Odmienność barwa wiąże się z odpowiednią głębokością szlifowania oraz przynależnością gatunkową.
Oto mała galeria: „Porcelanek ” grawerowanych pamiątek.
„Gruss vom Schükenfest 1802-1902” (Niemcy, Bawaria – ?)
Ta grawerowana porcelanka – Cypraea tigris, była w 1902 r. pamiątką na stulecie „Schützenfestu” – niemieckiego odpowiednika naszego „Hubertusa”.
„Erinnerung an Collerg” (Niemcy, ok. 1950 r.)
„Souvenir for Mother from Galveston” (USA – ?)
Być może jakiś marynarz zafundował swoje mamie pamiątkę z Galveston – miasta w południowej części Stanów Zjednoczonych, w stanie Teksas. Ten port nad Zatoką Meksykańską jest doskonałym przykładem wiktoriańskiego miasteczka z południa Stanów Zjednoczonych. Obchody tradycyjnego karnawału „Mardi Gras” są niemal tak huczne jak w Nowym Orleanie, przez co ściągają rzesze turystów. Plaże Galveston przez większość roku stanowią doskonałe miejsce odpoczynku dla mieszkańców Houston.
„Vater unser” – „Ojcze nasz” (Niemcy – ?)
Najsłynniejsza modlitwa świata, tym razem w języku niemieckim: „Vater unser im Himmel, geheiligt werde dein Name. Dein Reich komme. Dein Wille geschehe, wie im Himmel so auf Erden. Unser tägliches Brot gib uns heute. Und vergib uns unsere Schuld, wie auch wir vergeben unsern Schuldigern. Und führe uns nicht in Versuchung, sondern erlöse uns von dem Bösen. Denn dein ist das Reich und die Kraft und die Herrlichkeit in Ewigkeit. Amen”.
„Antwerpen 1914-1917”(Belgia – ?)
Do dziś nie wiem, co oznacza data na tej muszli? Być może, ktoś zapragnął uwiecznić okres swojej służby wojskowej w porcie wojennym w belgijskiej Antwerpii?
„Na pamiątkę 1901 Odessa. Adriejewski Liman”
Liman to płytka zatoka, która powstała z zalanego, ujściowego odcinka głębokiej doliny rzecznej (jaru). Formy takie są one bardzo charakterystyczne dla Morza Czarnego, nad którym leży Odessa.
Pierwsi Polacy przybyli do Odessy tuż przed III rozbiorem Polski, kiedy to na mocy ukazu cara Pawła I z lipca 1795 roku ponad 100 polskich rodzin szlacheckich przybyło do miasta z zamiarem poprawienia swojego bytu. W 1900 roku Polaków w mieście żyło już ponad 17 000 i stanowili oni liczebnie taką samą populację jak mieszkający tu Ukraińcy. Nie dziwi więc fakt, że z tego właśnie okresu zachowała się ta grawerowana muszlowa pamiątka.
„Biarritz” (Francja, 1990 r.)
Leżące nad Atlantykiem, w południowo-zachodniej Francji – Biarritz, jest kurortem, w którym można spotkać milionerów i sławnych artystów. Wcześniej wypoczywała tam europejska arystokracja, dziś uchodzi za europejską stolicę surfingu. To 30-tysięczne miasto jest wspaniale położone: z zachodu wzburzony ocean, ze wschodu szczyty Pirenejów. Jako pierwszy Biarritz upodobał sobie cesarz Napoleon III. Zapewniany o terapeutycznych walorach tej okolicy, wybudował tam willę. W ślad za nim francuską miejscowość zaczęła odwiedzać królowa Wiktoria. Szczególnie dobrze czuła się tam arystokracja rosyjska. Później po plaży w Biarritz spacerowały takie gwiazdy jak Coco Chanel, Charlie Chaplin, Rita Hayworth i Frank Sinatra. Kurort jest niezwykłym miejscem także pod względem kulturowym. W Biarritz stykają się ze sobą aż trzy kultury – francuska, hiszpańska, a także baskijska.
„Sicilia” (Włochy, 2010 r.)
Nie wiem, czy to widok z którejś z Wysp Liparyjskich, ale na pewno takie „morskie widoczki” są typową pamiątką, przywożoną z Sycylii – największej wyspy Morza Śródziemnego.
„Taormina” (Włochy, 2012 r.)
Taormina położona jest w północnej części wschodniego wybrzeża Sycylii, w przybliżeniu w połowie drogi między Mesyną a Katanią. Jest nazywana „perełką Sycylii”. Położona na stokach Gór Pelorytańskich, na szczycie wzgórza o wys. 250 m. n.p.m, zwrócona w stronę morza i wyspy- rezerwatu Isola Bella, liczy 7 tys. mieszkańców. Średniowieczne śródmieście Taorminy otoczone jest przez dziewiętnasto i dwudziestowieczne hotele i wille, a nad miastem góruje Etna. Goethe powiedział o Taorminie: „Największe dzieło sztuki i natury”; a Guy de Maupassant: „Miasteczko jest jak obraz, ale obraz, na którym widzimy wszystko, co wydaje się istnieć na ziemi, aby przyciągnąć wzrok, ducha i wyobraźnię”.
„Dziwnówek” (Polska, 1999 r.)
Pierwsza wzmianka o tej miejscowości, kojarzonej z letnim plażowaniem, pochodzi z 1503 roku.
Znakiem rozpoznawczym tego kurortu jest metalowa atrapa latarni morskiej posadowiona przy głównej drodze prowadzącej do Dziwnowa i Międzyzdrojów. Zajmuje także centralne miejsce na pamiątkowej porcelance.
„Australia” ptak (Australia, 1993 r.)
Podobieństwo przedstawionego na muszli ptaka do jakiegoś określonego gatunku jest umowne; być może, jest to – kiwi. Co interesujące: Na terenie Australii i otaczających ją terytoriów żyje ponad 800 gatunków ptaków. Około 350 z nich jest endemitami australijskiej krainy zoogeograficznej, na którą składa się: Australia, Nowa Gwinea, Nowa Zelandia i wyspy południowo-zachodniego Pacyfiku.
„Daniele” (Tajlandia, 2010 r.)
Muszlowa pamiątka jakich miliony na całym Półwyspie Indochińskim.
„Cockatoo” (Indonezja, 2000 r.)
Średnio udany plastycznie „portret” długowiecznej papugi – kakadu.
„Lida” (Białoruś, 2011 r.)
Pamiątka z Lidy – białoruskiego miasta założonego w 1323 r. przez wielkiego księcia 
„Sunset Capr” (Capri, 2007 r.)
„Zachód słońca” na Capri – włoskiej wyspie na Morzu Tyrreńskim w Zatoce Neapolitańskiej. Dziś kochają ją turyści, ongiś była jednym z ulubionych miejsc pobytu cesarzy – Oktawiana Augusta i Tyberiusza. Wyspę Capri upodobali sobie słynni pisarze, postacie kultury, nauki oraz polityki. Na wyspie bywali: Maksym Gorki, Graham Greene, Pablo Neruda, Claude Debussy. Wyspa była już popularna w Polsce przed wojną, czego dowodzi słynna piosenka „Pamiętasz Capri” z 1935 r. w wykonaniu Mieczysława Fogga.
„Philippines” (Filipiny, 2013 r.)
Pospolita pamiątka z archipelagu odkrytego w 1512 r. przez portugalskiego odkrywcę Ferdynanda Magellana, który przyłączył go do Królestwa Hiszpanii i nadał nazwę na cześć króla Filipa II Habsburga.
„Florida” (Floryda, 2013 r.)
Muszlowy prezent z piaszczystych plaż na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych; z Półwyspu Floryda otoczonego przez wody Zatoki Meksykańskiej na zachodzie i Oceanu Atlantyckiego na wschodzie. Ziemie te odkrył w 1511 r. Hiszpan – Juan Ponce de Leon i nadał im nazwę: „Florida” (hiszp. „pascua”), czyli „Niedziela Palmowa”.
„Czapla” (Sri Lanka, 2005 r.)
Ornitologiczny motyw z w wyspy Cejlon na Oceanie Indyjskim.
„Ośmiornica” (Madagaskar, 2008 r.)
Pamiątka z czwartej co do wielkości wyspy świata, oblanej zewsząd przez wody Oceanu Indyjskiego.
„Mewy” (Madagaskar, 2008 r.)
Jeszcze jedna pamiątka z Madagaskaru, o którego istnieniu Europejczycy dowiedzieli się w 1500 r., gdy wyspa została odkryta przez Diogo Diaza. Wyspa pierwotnie nazwana została wyspą Świętego Wawrzyńca. Po raz pierwszy została uwzględniona na mapie Dioga Ribeiry w 1519 roku.
„Koniczynka” (Irlandia, 2001 r.)
Prezencik na szczęście z „Zielonej Wyspy”.
„Julia” (Rosja, 2011r.)
Imię ukochanej wygrawerowane na porcelance.
„I love you”(Filipiny, 2015 r.)
Wyjątkowa „walentynka” dla jedynej-ukochanej.